Każdy z nas, jako pacjent, ma prawo do złożenia skargi, której przedmiotem może być w szczególności zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie zadań przez właściwe organy (Art. 227 Kodeksu postępowania administracyjnego). Także kobieta, która czuje, że jej prawa podczas ciąży, porodu czy połogu zostały złamane, ma do tego prawo. Prawa kobiet i ich partnerów w okresie okołoporodowym zawarte są w kilku dokumentach prawnych, m.in. w Standardzie organizacyjnym opieki okołoporodowej (jego zapisy zostały szczegółowo opisane w jednym z poprzednich artykułów)
DOSTĘP DO DOKUMENTACJI MEDYCZNEJ
Przed każdym krokiem, który ma na celu wyjaśnienie zaistniałej sytuacji (czy to złożenie skargi czy podjęcie innych kroków sądowych lub pozasądowych), warto uzyskać wgląd do dokumentacji medycznej lub uzyskać jej kopię. Prawo do tego gwarantuje Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta w Rozdziale 7. Dokumentacja taka zawiera wszystkie informacje dotyczące pobytu pacjenta w placówce, w przypadku porodu są to karty obserwacji, wyniki ktg, wyniki badań krwi, dyspozycje podania leków itp. Przejrzenie dokumentów może pomóc zrozumieć, co działo się w porodzie, a także pomóc w napisaniu skargi. Poza określonymi przypadkami, dokumentacja medyczna przechowywana jest przez placówki przez okres 20 lat. Może ona być udostępniona także osobie upoważnionej przez pacjenta. Pacjent ma prawo żądać wydania kopii (nie tylko wglądu) i nie musi uzasadniać swojej prośby.
Zgodnie z przepisami RODO, które gwarantują uzyskanie bezpłatnie kopii danych osobowych – szpital/ przychodnia/ lekarz nie mają prawa co do zasady pobierać za wydanie dokumentacji żadnych opłat pod warunkiem, że jest to pierwsza prośba. Przy kolejnym wydawaniu tej samej dokumentacji medycznej – pobieranie opłat jest możliwe. Potwierdził to w dniu 26.10.2023 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE).
Większość placówek posiada swoje własne procedury dotyczące udostępniania dokumentacji medycznej oraz własne formularze.
POZASĄDOWE KROKI PRAWNE
Jedną z możliwości dla kobiety, której prawa zostały złamane, jest napisanie skargi. Pojawia się pytanie, do kogo i w jakiej formie. Skarga taka nie musi mieć żadnej konkretnej formy, wystarczy opisać wydarzenie (np. poród), zachowania personelu medycznego, zastosowane interwencje medyczne i swoje oczekiwanie od osoby/organu, do którego pismo jest kierowane (np. wyjaśnienie kwestii, przeprosiny, ukaranie pracownika). Ważne jest, by podać swoje dane (imię, nazwisko/nazwę i adres) – bez tych informacji skarga może nie zostać rozpatrzona.
Skarga może być złożona pisemnie, za pomocą telefaksu, poczty elektronicznej lub nawet ustnie do protokołu (określa to § 5. Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie organizacji przyjmowania i rozpatrywania skarg i wniosków). Jeśli chcemy mieć potwierdzenie otrzymania takiego pisma, warto wysłać go pocztą za potwierdzeniem odbioru, dostarczyć osobiście lub zażądać potwierdzenia otrzymania wiadomości email.
Skargę można złożyć do następujących organów:
- Dyrekcja szpitala lub innej placówki, np. przychodni,
- Właściciel szpitala/organ nadrzędny,
- Ministerstwo Zdrowia,
- Rzecznik Praw Pacjenta,
- Rzecznik Praw Obywatelskich,
- Krajowy i Wojewódzki Konsultant w dziedzinie Ginekologii i Położnictwa,
- Krajowy i Wojewódzki Konsultant w dziedzinie Pielęgniarstwa i Położnictwa,
- Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej Lekarzy,
- Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej Pielęgniarek i Położnych.
Oczywiście, nie trzeba pisma kierować do wszystkich wymienionych wyżej organów. Zależy to od konkretnej sytuacji (czy mamy zastrzeżenia do pracy lekarza, czy położnej, czy procedur danego szpitala) i naszych oczekiwań. W razie wątpliwości:
- Skorzystaj z bezpłatnego wsparcia naszej prawniczki!
- Skorzystaj z przygotowanego przez nas wzoru.
- Wykorzystaj generator skarg ze strony Fundacji Rodzić po Ludzku.
Skarga jest rozpatrywana przez wyznaczoną komórkę organizacyjną lub pracownika. Nie może być jednak ona rozpatrywana przez pracownika, którego owa skarga personalnie dotyczy.
Organ właściwy do rozpatrzenia skargi powinien ją załatwić bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w ciągu miesiąca (reguluje to Art. 237 Kodeksu postępowania administracyjnego). Takie pisma nigdy nie trafiają na dno szuflady! Jest to ważny sygnał m.in. dla dyrekcji placówki, o tym, co dzieje się w szpitalu/przychodni, czasami jest to bodziec do kontroli, a w konsekwencji działań naprawczych.
SĄDOWE KROKI PRAWNE
Jeżeli kobieta chce uzyskać zadośćuczynienie lub odszkodowanie z powodu szkody, którą wyrządzono jej lub dziecku podczas pobytu w szpitalu, powinna złożyć pozew przeciwko placówce (postępowanie cywilne).
Jeżeli natomiast, doszło do dużego uszczerbku na zdrowiu dziecka lub kobiety czy nawet śmierci, powinno zawiadomić się prokuraturą o popełnieniu przestępstwa (postępowanie karne).
Przed każdym z powyższych kroków, dobrze jest skonsultować się z prawnikiem.
ILE MASZ CZASU?
Złożyć skargę można zawsze. Jednak, skarga złożona do długim czasie od zdarzenia może spowodować, że personel szpitala będzie gorzej pamiętał samo wydarzenie.
Pracodawca (czyli szpital) może ukarać pracownika (upomnieniem lub naganą) w terminie do 3 miesięcy od zdarzenia (i w terminie do 2 tygodni od dowiedzenia się o zaistniałej sytuacji), także skarga musi wpłynąć odpowiednio wcześniej.
Jeśli chcesz złożyć pismo do Rzeczników Odpowiedzialności Zawodowej działających przy Okręgowych Izbach Lekarskich lub Okręgowych Izbach Pielęgniarek i Położnych, należy to zrobić do 3 lat od popełnienia czynu przez lekarza/położną/pielęgniarkę, gdyż tylko w tym czasie rzecznik może wszcząć postępowanie.
Natomiast, na pozew cywilny przeciwko lekarzowi pacjent ma 3 lata od dnia dowiedzenia się o fakcie popełnienia błędu lekarskiego.
Na zgłoszenie podejrzenia popełnienia przestępstwa do organów ścigania (prokuratura, policja) masz rok od przestępstwa lub od dnia dowiedzenia się o nim.
FUNDUSZ KOMPENSACYJNY ZDARZEŃ MEDYCZNYCH
Jest to nowa instytucja przy Rzeczniku Praw Pacjenta, która umożliwia uzyskanie świadczenia kompensacyjnego za zdarzenia medyczne w szpitalu (w którym udzielane są świadczenia finansowane przez NFZ) uruchomiona we wrześniu 2023 r. Wniosek o rekompensatę można złożyć, jeśli:
- doszło do zakażenia pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym,
- nastąpiło uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia pacjenta,
- pacjent zmarł,
a zdarzeń tych można by z wysokim prawdopodobieństwem uniknąć w przypadku udzielenia świadczenia zdrowotnego zgodnie z aktualną wiedzą medyczną albo zastosowania innej dostępnej metody diagnostycznej lub leczniczej.
W takich przypadkach pacjent lub jego bliscy mogą złożyć wniosek o świadczenie. Mają na to rok czasu od momentu dowiedzenia się o zdarzeniu, ale nie dłużej niż 3 lata. Więcej informacji uzyskacie ze strony Rzecznika Praw Pacjenta.
JAK JESZCZE ZADBAĆ O SIEBIE?
Warto poszukać lokalnych grup wsparcia, grup nieformalnych lub organizacji pozarządowych, które działają na rzecz matek. Często to kobiety-matki biorą sprawy we własne ręce i dokonują interwencji, które jako lokalne działania mają dużą moc oddziaływania.
Czasami pomocne są spotkanie ze specjalistą, psychologiem lub psychoterapeutą, często możliwe jest uzyskanie takiej pomocy bezpłatnie, w ramach programów miejskich/gminnych lub jako wsparcie organizacji pozarządowych.
Cenne jest także wystawienie oceny szpitalowi na portalu GdzieRodzićInfo. Dzięki temu inne kobiety będą mogły dowiedzieć się o tym, co się wydarzyło w trakcie porodu i będą mogły zweryfikować deklaracje szpitali dotyczące opieki okołoporodowej w ich placówce.
GŁOS MATEK MA MOC ZMIANY!
Jest to tytuł ankiety Fundacji Rodzić po Ludzku, do wypełnienia której serdecznie zachęcam – Fundacja zbiera dane od kobiet z całej Polski, a w wybranych szpitalach dokonuje interwencji i domaga się działań naprawczych.
Jednocześnie, “Głos Matek ma moc zmiany” to idealne zdanie na podsumowanie artykułu. Chociaż często wydaje się, że jedno pismo od jednej kobiety niewiele zmieni, to warto pisać skargi, warto zwracać uwagi na nieprawidłowości. Jako Fundacja, rekomendujemy jednak formalną ścieżkę załatwiania takich spraw (na komentarze pisane na portalach społecznościowych szpitale najczęściej nie odpowiadają, ponadto opisywanie z imienia i nazwiska danego lekarza lub położnej na portalu społecznościowym może skończyć się pozwem o zniesławienie). Pamiętaj – każda skarga, każde żądanie wyjaśnienia jest zawsze rozpatrywane przez placówkę.
Dlatego – jeśli czujesz, że Twoje prawa w porodzie zostały złamane – nie milcz! Działaj, daj szansę Dyrektorowi danej placówki do podjęcia kroków naprawczych! Bez Twojej reakcji, o zaistniałej sytuacji nikt się nie dowie, a tym samym, nic się nigdy nie nie poprawi, nie zmieni na lepsze. Twój głos ma MOC!
Warto wziąć sprawy we własne ręce, warto działać na rzecz zmiany, dla siebie samych i dla innych kobiet i dzieci!
współautorka projektu MAMY PRAWA!, prezeska Zarządu Fundacji Matecznik
Źródła:
- Kodeks postępowania administracyjnego
- Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie organizacji przyjmowania i rozpatrywania skarg i wniosków
- Fundacja Rodzić po Ludzku
Projekt dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich 2018/2019
