Mamy Prawa – do kontaktu z hospitalizowanym dzieckiem - Fundacja Matecznik

Mamy już 8 lat! Świętuj z nami!

Mamy Prawa – do kontaktu z hospitalizowanym dzieckiem

Opublikowano: 20 października 2020

 

Stała możliwość kontaktu rodziców z dziećmi wydaje się czymś oczywistym. W przypadku, gdy dziecko jest chore – tym bardziej.

Rok 2020 w Polsce zapisze się jako czas ograniczania wielu praw z powodu epidemii COVID-19 spowodowanej wirusem SARS-CoV2. Ograniczenia wprowadzane przez niektóre placówki wywołały głęboki sprzeciw rodziców i zmusiły do zastanowienia się nad ich zasadnością. Były to m.in.:

  • Rozdzielanie matki od nowo narodzonego dziecka na czas otrzymania wyniku testu na obecność koronawirusa.
  • Zakaz odwiedzin hospitalizowanych dzieci (także noworodków) przez rodziców.
  • Ograniczone możliwości kontaktu z hospitalizowanym dzieckiem, np. jedna 30 minutowa wizyta dziennie.
  • Niemożliwość towarzyszenia dzieciom nieuleczalnie chorym i umierającym.

Obecności rodziców przy chorych dzieciach nie należy rozpatrywać w kategorii odwiedzin u znajomego, który przeszedł operację w szpitalu. To coś znacznie więcej, coś dużo bardziej ważnego niż spędzenie miło czasu. To budowanie więzi i poczucia bezpieczeństwa, to możliwość karmienia naturalnego (przy chorych noworodkach i dzieciach przedwcześnie urodzonych ma to ogromne znaczenie), to szybszy powrót do zdrowia, to lepszy stan psychiczny małych pacjentów.

Jest szereg aktów prawnych i innych opracowań, które poruszają temat kontaktu rodziców z dziećmi, wskazują na jego rolę i nadają rangę przysługującemu nam prawa.

 

KONSTYTUCJA

Prawa dzieci zostały w szczególny sposób uwzględnione w Konstytucji RP. Artykuł 48 nadaje rodzicom prawo do wychowania dzieci z godnie ze swoimi przekonaniami, a ograniczanie praw powinno następować tylko w przypadkach określonych w ustawie lub na podstawie orzeczenia sądu.

W Art.68.3 czytamy „Władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku.” Cały artykuł 72 jest poświęcony najmłodszym obywatelom RP. „Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka. Każdy ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem (…)”. Okrucieństwem jest przecież pozbawianie noworodka kontaktu z rodzicami lub pozwalanie na samotną śmierć chorych dzieci….

Ważny jest artykuł 233.1 Konstytucji, zgodnie z którym ani stan wojenny, ani wyjątkowy nie może ograniczać wolności i praw określonych właśnie w artykule 72. W Polsce jak dotąd (październik 2020 r.) nie został wprowadzony stan wyjątkowy w związku z pandemią, a pomimo tego, prawa Małego pacjenta są łamane.

 

USTAWY I AKTY PRAWNE

Prawo do obecności osoby bliskiej przy pacjencie (każdym, nie tylko małoletnim) jest zapisane w Ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (dalej: „Ustawa”) w Art.21. W tym samym artykule znajduje się ustęp o ograniczaniu tego prawa z tytułu zagrożenia epidemicznego. Odmowa ta powinna być zapisana w dokumentacji medycznej. Zapis ten jest podstawą do zakazu odwiedzin, który od marca 2020 r. obowiązuje niemal we wszystkich placówkach w Polsce.

Artykuł 33.1 Ustawy podkreśla, że „Pacjent (…) ma prawo do kontaktu osobistego, telefonicznego lub korespondencyjnego z innymi osobami.”

W tej samej Ustawie zostały określone zasady sprawowania „dodatkowej opieki pielęgnacyjnej”. Jest to taka opieka, która nie polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, czyli może to być pomoc w jedzeniu, piciu, umyciu się, wstawaniu, poruszaniu. Każdy pacjent ma do niej prawo, czyli osoba przebywają dłużej w szpitalu może poprosić osobę bliską o towarzyszenie jej cały czas (nawet w nocy) i pomoc niemedyczną. Może nawet wynająć prywatną opiekunkę. Art.34.3 wskazuje, że „przez dodatkową opiekę pielęgnacyjną sprawowaną nad pacjentem małoletnim lub posiadającym orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności (…) rozumie się również prawo do pobytu wraz z nim przedstawiciela ustawowego albo opiekuna faktycznego.” Co ważne, rodzice lub opiekunowie nie powinni być obciążani żadnymi kosztami związanymi ze sprawowaniem dodatkowej opieki pielęgnacyjnej wobec swoich dzieci (Art. 35.4 Ustawy).

Dokumentem, który szczegółowo określa prawa kobiety i jej rodziny w okresie okołoporodowym jest Standard organizacyjny opieki okołoporodowej (dalej: „Standard”). Także tam podkreślony został kontakt matki z dzieckiem poprzez zapis o umożliwieniu nieprzerwanego dwugodzinnego kontaktu skóra do skóra po porodzie (XIII.1.8 Standardu) oraz wykonywaniu wszystkich zabiegów pielęgnacyjnych i procedur po przekazaniu informacji i uzyskaniu zgody w obecności matki (XIII.2.4 Standardu). Pomimo, iż Standard dotyczy fizjologicznej ciąży i porodu, zapisy te powinny być stosowane w pozostałych przypadkach (dzieci chore lub przedwcześnie urodzone), o ile stan zdrowia dziecka i matki na to pozwalają. Ważna jest zwłaszcza obecność rodziców przy zabiegach takich jak pobieranie krwi czy szczepienia, gdyż ich obecność pozwala zmniejszyć stres u noworodka.

 

EUROPEJSKA KARTA PRAW DZIECKA W SZPITALU

Europejska Karta Praw Dziecka w Szpitalu została opracowana przez Krajowe Stowarzyszenie na rzecz Opieki nad Dziećmi w Szpitalu w Wielkiej Brytanii (National Association for the Welfare of Children in Hospital – NAWCH) i zaaprobowana przez trzynaście krajów na I Europejskiej Konferencji Stowarzyszeń na rzecz Dzieci w Szpitalu w 1988 r. Dokument ten aktualnie oczekuje na ratyfikację przez Polskę̨, ale jednocześnie jest wprowadzany w wielu szpitalach w kraju na podstawie regulaminów.

W październiku 2018 roku Rzecznik Praw Dziecka wraz Rzecznikiem Praw Pacjenta opracowali, opierając się na Europejskiej Karcie Praw dziecka w Szpitalu,  Kartę Praw Dziecka-Pacjenta, która została przekazana do wszystkich szpitali dziecięcych w Polsce. Przedruk Karty i jednocześnie plakat, który powinien wisieć na każdym oddziale dziecięcym – poniżej.

Oba wymienione wyżej dokumenty wymieniają prawo do stałego towarzystwa rodziców lub opiekunów (pkt 2 Europejskiej Karty Praw Dziecka w Szpitalu, pkt 9 Karty Praw Dziecka-Pacjenta). Towarzystwo musi być umożliwione na każdym etapie leczenia. Również w nocy.

Obecność rodziców, zwłaszcza przy chorych i przedwcześnie urodzonych dzieciach, pozwala na szybszy powrót do zdrowia, zbudowanie więzi i poczucia bezpieczeństwa, łatwiejsze karmienie naturalne (tak ważne dla wcześniaków). Według współczesnej wiedzy rodzic jest istotnym elementem zespołu leczącego dziecko.

 

EPIDEMIA

Czas epidemii w Polsce spowodował szereg ograniczeń. Niektóre szpitale pediatryczne zamknęły się na rodziców, większość wprowadziła zasadę jednego rodzica przebywającego w placówce, bez możliwości wyjścia.

Część szpitali ginekologiczno-położniczych umożliwiło kontakt matki z hospitalizowanym dzieckiem poprzez pozostawianie kobiety jako pacjentki w placówce. Wiele jednak nie. Dramatyczne historie rozdzielanych rodziców spowodowały zainteresowanie się tą kwestią przez organizacje pozarządowe i instytucje państwowe .

  • 24 marca 2020 r. Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę wystosowała apel do Ministra Zdrowia o umożliwienie rodzicom pobytu z hospitalizowanymi dziećmi.
  • 25 marca Rzecznik Praw Obywatelskich wystosował prośbę do Ministra Zdrowia o zajęcie stanowiska w tej kwestii, podkreślając, że „obecność rodzica przy dziecku podczas hospitalizacji jest istotna, jeśli chodzi o zabezpieczenie potrzeb emocjonalnych, ale również może przyczynić się do procesu zdrowienia i skrócenia okresu terapii.”
  • 9 lipca ruszyła ogólnoświatowa kampania Zero separacji – Mama przy wcześniaku zainaugurowana przez Europejską Fundację Opieki nad Wcześniakami (EFCNI)
  • 7 października 2020 r. Rzecznik Praw Pacjenta opublikował swoje stanowisko w sprawie kontaktu rodziców z hospitalizowanym noworodkiem. Podkreśla on, że „Tylko przesłanki medyczne, w tym podejrzenie lub potwierdzenie zakażenia, mogą uzasadniać oddzielenie matki od dziecka.” Oraz „W sytuacjach, kiedy noworodek (np. wcześniak) musi pozostać dłużej w szpitalu, szpital powinien podjąć działania organizacyjne, umożliwiające rodzicom bezpośredni kontakt z dzieckiem. Jest to prawo zarówno dziecka, jak i jego rodziców. Obecny stan epidemii nie może uzasadniać całkowitego zakazu odwiedzin.”
  • 19 października Fundacja Rodzić po Ludzku złożyła petycję „W obronie noworodków” do Ministra Zdrowia podpisaną przez ponad 110 tys. osób!

Zmiany są widoczne, ale tylko w tych miejscach, gdzie „zbuntują się” zrozpaczeni i stęsknieni rodzice. Tak było w przypadku Centrum Matki Polki w Łodzi, gdzie po protestach rodziców, szpital udostępnił więcej łóżek w przyszpitalnym hotelu, w którym po teście na koronawirusa, mogą mieszkać matki i przebywać ze swoimi dziećmi (obowiązuje zasada nieopuszczania hotelu).

 

CO MOGĄ ZROBIĆ RODZICE?

Warto wiedzieć, że nie wszystkie szpitale stosują brak widzeń lub ograniczone widzenia najmłodszych pacjentów.

W przypadku ryzyka separacji, warto podjąć interwencję:

 

CO Z MATKAMI ZAKAŻONYMI SARS-CoV2?

Kobiety rodzące podejrzane o zakażenie lub zakażone muszą kierować się do odpowiedniej placówki dedykowanej przyjmowaniu takich pacjentek. Najnowsze zalecenia Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego oraz Ministerstwa Zdrowia nie wykluczają kontaktu skóra do skóry, karmienia piersią ani stałego kontaktu z dzieckiem. Decyzję podejmuje matka przed porodem.

Podkreślone zostało, że separacja może utrudniać tworzenie się więzi pomiędzy matką a noworodkiem.

 


Alicja Nowaczyk

współautorka projektu MAMY PRAWA!, prezeska Zarządu Fundacji Matecznik


Źródła, przydatne linki:

  • wyszukiwarka aktów prawnych – http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/search.xsp
  • Rzecznik Praw Obywatelskich – https://www.rpo.gov.pl/pl/content/rpo-rodzic-ma-prawo-byc-z-dzieckiem-w-szpitalu-i-podczas-epidemii
  • Rzecznik Praw Pacjenta – https://www.gov.pl/web/rpp/prawa-pacjentki-i-noworodka
  • Koalicja dla wcześniaka – https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=3229903123699763&id=548140105209425
  • Polskie Towarzystwo Neonatologiczne – http://www.neonatologia.edu.pl/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=8&Itemid=103
  • Ministerstwo Zdrowia – https://www.gov.pl/web/zdrowie/wytyczne-dla-poszczegolnych-zakresow-i-rodzajow-swiadczen?fbclid=IwAR3QaMdpwvhj54cYW3a2FobMnM679z31CBokQdYfaKjCUFiIoHazqHMsaKM


 

Dołącz do naszej Watahy i wspieraj Kobiety razem z nami!

70zł

umożliwia nam monitoring jednego szpitala

Wpłacam
180zł

zapewniasz 1 kobiecie godzinę porady psychologicznej

Wpłacam
280zł

zapewnisz 1 kobiecie pomoc prawną w napisaniu skargi

Wpłacam
Dziękujemy!

Anna Furmaniuk 694 750 395
Alicja Nowaczyk 660 715 059

Siedziba:
ul. Jabłoniowa 9/1
60-185 Skórzewo

Fundacja Matecznik
KRS: 0000639450
Regon: 365551757
NIP: 7811933806

Numer konta:
30 1600 1462 1837 1383 1000 0001
Tytuł przelewu:
Darowizna na cele statutowe