Konferencja w Poznaniu 2024 r. – nasz komentarz

22 listopada 2024 r. uczestniczyłyśmy w konferencji “Realizacja standardu opieki okołoporodowej kluczem do bezpieczeństwa i satysfakcji kobiet”, którą zorganizował Rzecznik Praw Pacjenta we współpracy z Ministerstwem Zdrowia i Ginekologiczno-Położniczym Szpitalem Klinicznym w Poznaniu (GPSK).

Było to już drugie tego typu wydarzenie w 2024 roku, do którego zostałyśmy zaproszone jako prelegentki. Pierwsze odbyło się w maju w Gdańsku.

Poznańska konferencja wzbudziła w nas duże emocje i oczekiwania. Emocje budziło samo miejsce, wszak Poznań jest naszym miastem, tu działamy najintensywniej, tutaj wszystko się dla nas zaczęło. Oczekiwania też miałyśmy duże – na konferencji planowano opowiedzieć o założeniach do “nowego” Standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej. 

Program obejmował 4 panele:

1. Podmiotowość pacjentki w standardzie opieki okołoporodowej.
2. Głos matek – głos pacjentek. Standardy opieki okołoporodowej – potrzeby a rzeczywistość.
3. Dobre praktyki – prezentacja szpitali położniczych.
4. Opieka okołoporodowa – kierunki rozwoju.

W naszej ocenie najważniejszym panelem był panel drugi poświęcony potrzebom kobiet. Nie tylko dlatego, że jedną z prelegentek była przedstawicielka Matecznika – Alicja Nowaczyk. Ten panel był najważniejszy w całej konferencji przede wszystkim dlatego, że mówił o tym, jak realizację standardu opieki widzi jego podmiot, czyli kobiety – pacjentki oddziałów ginekologiczno-położniczych. Nie da się rozmawiać o bezpieczeństwie i satysfakcji kobiet bez głosu kobiet. Bardzo doceniamy to, że Rzecznik Praw Pacjenta pozwolił, by ten głos kobiet wybrzmiał. Tym głosem podczas konferencji były:

1. Fundacja Rodzić po Ludzku,
2. Fundacja Mlekiem Mamy,
3. Fundacja Czułość,
4. Stowarzyszenie Tulimy Mamy,
5. Fundacja Matecznik, czyli my.

Cieszy nas także, że strona społeczna w osobie Joanny Pietrusiewicz, naszej koleżanki z Fundacji Rodzić po Ludzku, została zaproszona do udziału także w panelu pierwszym i czwartym. 

ZNIECZULENIE ZEWNĄTRZOPONOWE

To, co mocno wybrzmiało w trakcie konferencji to temat dostępności znieczulenia zewnątrzoponowego (zzo) w polskich szpitalach. My, jako fundacja, jesteśmy nieco zaniepokojone kierunkiem, w którym ten temat się rozwija.

1. W dyskusji o zzo zabrakło nam podkreślania informacji, że każda kobieta rodząca ma prawo do łagodzenia bólu, ale ma też prawo do pełnej informacji o konsekwencjach, jakie niosą ze sobą metody farmakologiczne. Obserwujemy, że obecnie przyjęta przez wielu przedstawicieli środowisk medycznych narracja promuje znieczulenie zewnątrzoponowe jako najlepszy sposób łagodzenia bólu przez kobietę rodzącą. Tymczasem jest to spora ingerencja w naturalny przebieg porodu, który niesie ze sobą ryzyko powikłań.

2. W wielu szpitalach, w których wprowadzono znieczulenie zewnątrzoponowe, dostępne jest ono w wybrane dni miesiąca. Zabrakło nam debaty nad potencjalnymi konsekwencjami tej ograniczonej dostępności. Rozumiejąc problemy kadrowe, które zmuszają szpital do ustalania grafiku dostępności, obawiamy się wywierania większej presji na rodzące kobiety, by decydowały się np. na indukcję porodu w danym dniu, gdy to znieczulenie jest dostępne, wiedząc że dzień później nie będą miały takiej możliwości.

NOWY STANDARD

Drugim ważnym wątkiem były nowe założenia do nowelizacji obecnie obowiązującego Standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej. Obecne Rozporządzenie obowiązuje w Polsce już 12 lat (z modyfikacjami w 2018 r.) i ani nie jest doskonałe, ani w pełni przestrzegane – o czym sygnalizowały przedstawicielki organizacji pacjenckich.

Planowane zmiany będą dotyczyć 3 głównych obszarów:

EDUKACJA I PROFILAKTYKA:

• planuje się wprowadzić edukację przedporodową od początku ciąży (obecnie jest ona możliwa od 21 tygodnia ciąży);
• doprecyzowany i poszerzony zostanie program edukacji o badania prenatalne, szczepienia w ciąży, rodzaje znieczuleń w trakcie porodu, informacja o wsparciu w przypadku występowania przemocy domowej oraz informacje o zaburzeniach i profilaktyce nietrzymania moczu i zaburzeniach uroginekologicznych;
• pojawi się ocena czynników ryzyka depresji już w I połowie ciąży.

WSPARCIE DLA KOBIET W CIĄŻY:

• doprecyzowana zostanie zawartość planu porodu, w którym pojawi się wskazanie, by mierzenie i ważenie noworodka nastąpiło po pełnym, dwugodzinnym kontakcie skóra do skóry oraz zapis o tym, że kobieta wyraża bądź nie wyraża zgody na dokarmianie swojego dziecka;
• planuje się umożliwienie odbycia minimum 2 wizyt położnej POZ u tych kobiet, które wrócą do domu bez dziecka (gdy jest ono hospitalizowane lub doznały straty);
• planuje się umożliwienie odbycia minimum 2 wizyty położnej POZ u tej kobiety, której dziecko wróci do domu po hospitalizacji (np. dziecko urodzone przedwcześnie, które spędzi pierwsze tygodnie życia w szpitalu);
• doprecyzowane zostanie wsparcie kobiet w sytuacjach szczególnych o przekazanie jej informacji w szpitalu o opiece położnej POZ i wsparciu psychologicznym;
• przeredagowany zostanie zapis dotyczący umieszczania kobiet w sytuacjach szczególnych w salach szpitalnych. Takie kobiety mają zawsze być umieszczane w oddzielnym pokoju (obecnie jest to zależne od możliwości placówki).

ZDROWIE I DOSTĘPNOŚĆ:

• opieka laktacyjna będzie osobnym rozdziałem, który zawierać będzie informacje o edukacji w ciąży, opiece w trakcie pobytu w szpitalu i w środowisku, kontakcie skóra do skóry, inicjacji karmienia piersią,
• zwiększenie dostępności znieczulenia zewnątrzoponowego;
• lepsza organizacja profilaktyki i badań,
• dostępność opieki dla kobiet z niepełną sprawnością.

Dla nas najważniejszą proponowana zmianą byłoby wprowadzenie monitoringu i sankcji dla podmiotów medycznych za nieprzestrzeganie zapisów Standardu. Aktualny dokument tych sankcji nie przewiduje, a tym samym presja na szpitale, by respektowały jego postanowienia jest słaba.

Jesteśmy trochę zawiedzione tym, że projekt “nowego” Standardu nie został jeszcze skierowany do konsultacji publicznych. Gdy to nastąpi, zapoznamy się z nim i przekażemy swoje uwagi.

POŁOŻNE POZ

W programie konferencji zabrakło nam głosu położnych podstawowej opieki zdrowotnej, które licznie przybyły, by tej konferencji wysłuchać. Standard opieki okołoporodowej to przecież nie tylko poród prowadzony przez personel szpitalny. To także opieka położnej POZ nad kobietą w trakcie ciąży i po porodzie. Warto wsłuchać się w ich głos, by poznać ich perspektywę na to, jak ta opieka powinna być zorganizowana, by była jak najlepsza dla kobiet.

Natomiast bardzo cieszą nas planowane zmiany w Standardzie związane z opieką położnych POZ nad kobietami w sytuacjach szczególnych. Jest to odpowiedź na postulaty, które kierowałyśmy do Ministerstwa Zdrowia już w 2023 roku i zawarłyśmy w naszym wniosku oraz prezentowałyśmy podczas debaty w Senacie.

Cieszy nas też plan rozbudowania programu edukacji przedporodowej i to, że rozpocznie się ona już w I trymestrze ciąży – takie pomysły zawarłyśmy w odpowiedzi na pismo z Ministerstwa Zdrowia dotyczącym finansowania szkół rodzenia ze środków publicznych.

PODSUMOWANIE

Nasza ogólna ocena konferencji jest jednak bardzo pozytywna. Dobór tematyki i gości był trafiony, energia miedzy panelistami udzielała się słuchaczkom i słuchaczom, którzy żywo reagowali na to, co słyszą – komentowali, wyjaśniali i zadawali pytania. Przyjemnie się tego słuchało i obserwowało i czułyśmy niedosyt. Było tyle tematów, że nie starczyło czasu, by poruszyć wszystkie wątki.

Jesteśmy wdzięczne Rzecznikowi Praw Pacjenta i Szpitalowi przy ul. Polnej w Poznaniu za organizację konferencji, zwłaszcza Joannie Niewiadomskiej z biura Rzecznika i pani Małgorzacie Kołczyńskiej z GPSK w Poznaniu. To ważne, że Rzecznik i Ministerstwo Zdrowia widzi potrzebę organizowania spotkań poświęconych opiece okołoporodowej i prawom rodzących kobiet – dostrzegamy w tym dużą szansę na podniesienie jakości tej opieki i lepsze przestrzeganie praw pacjentek w przyszłości.