Położna to osoba wykonująca niezależny zawód medyczny, która może otaczać opieką kobiety na każdym etapie życia. Pierwsze skojarzenie większości społeczeństwa ze słowem “położna”, o ile się pojawia, to prawdopodobnie “ta pani, która przychodzi do domu po porodzie”. Ale położnictwo położnych w okresie okołoporodowym to dużo, dużo więcej.
W zależności od sposobu kształcenia, przepisów prawnych, rozwiązań systemowych zakres kompetencji położnych w różnych krajach świata jest zróżnicowany. W Polsce te kwestie reguluje Ustawa o zawodach pielęgniarki i położnej. Według zapisów tej ustawy położna ma kompetencje do sprawowania opieki nad kobietą w ciąży o fizjologicznym przebiegu, od rozpoznania ciąży aż po opiekę nad matką i dzieckiem w okresie poporodowym. W czasie ciąży położna może kierować na badania, które są uznawane za niezbędne do monitorowania ciąży o przebiegu bez powikłań a także na badania, które mogą jak najwcześniej posłużyć do wykrycia powikłań. Położna ma także kompetencje do opieki nad kobietą w czasie porodu o prawidłowym przebiegu oraz do opieki nad kobietą w połogu i noworodkiem. Jest więc potencjał do zapewnienia sobie ciągłej opieki położnej (ang. midwifery continuity of care), a ten model opieki jest przez współczesną naukę wiązany z najlepszymi wynikami położniczymi i największą satysfakcją kobiet.
PROWADZENIE CIĄŻY PRZEZ POŁOŻNĄ
W praktyce na mapie Polski jest zaledwie kilka punktów, w których można znaleźć praktyki położnych oferujących tak zwane prowadzenie ciąży. Mam jednak wrażenie, że coraz więcej kobiet chce takiej opieki i coraz więcej położnych będzie chciało takie usługi świadczyć. W tej chwili położna może podpisać z NFZ kontrakt na prowadzenie ciąży w ramach praktyki Podstawowej Opieki Zdrowotnej, w takiej praktyce wizyty są refundowane przez Fundusz. Warto wiedzieć, że stawki, jakie proponuje położnym NFZ w ramach kontraktu Podstawowej Opieki Zdrowotnej są niskie i jest to jedna z przyczyn, dlaczego taka forma świadczenia usług nie jest popularna wśród położnych. Są jednak także położne, które prowadzą prywatne praktyki i przyjmują kobiety poza systemem refundacji, wybierając taką praktykę trzeba więc zapłacić za każdą taką wizytę niezależnie od odprowadzanych składek zdrowotnych.
GDZIE ZNALEŹĆ POŁOŻNĄ?
Poszukiwania położnej do współpracy w ciąży można prowadzić poprzez media społecznościowe, grupy lokalne o tematyce porodowej czy karmienia piersią (tak znalazłam moją pierwszą położną). Coraz więcej położnych zakłada także strony na dużych portalach społecznościowych by kontaktować się z potencjalnymi klientkami. Dodatkowo część z nich zakłada także konto na portalu gdzierodzic.info, gdzie można łatwo wyszukać położne praktykujące w naszej okolicy oraz znaleźć do nich dane kontaktowe. W poszukiwaniu położnej z kontraktem z NFZ na prowadzenie ciąży można skontaktować się z lokalnym oddziałem Funduszu, być może będą w stanie udzielić informacji, czy w regionie jest położna POZ z takim właśnie kontraktem.
ZALETY PROWADZENIA CIĄŻY PRZEZ POŁOŻNĄ
Czy jest to inwestycja, którą warto rozważyć? Niezależnie od tego czy dotyczy to pieniędzy czy wysiłku w poszukiwaniu takiej osoby w swojej okolicy, uważam, że tak. Z moich doświadczeń wynika, że jeśli oczekujesz podejścia do ciąży i porodu jak do zjawisk fizjologicznych i wzmacniania Twojego poczucia sprawczości, wiary we własne ciało oraz holistycznego spojrzenia na opiekę zdrowotną to położna może być dla Ciebie dobrym wyborem. Położne, z którymi miałam przyjemność współpracować w czasie dwóch moich ciąż, stosowały nieco inne metody pracy niż lekarz, do którego chodziłam w pierwszej ciąży. Podstawą opieki była rozmowa ze mną, analiza nowych wyników badań, jeśli takie miałam. Z badań przeprowadzanych w czasie wizyty zawsze był to pomiar ciśnienia. Na późniejszych etapach ciąży dochodził do tego ręczny pomiar wielkości macicy oraz osłuchiwanie tętna płodu. Położne, które znam, jeszcze nie wykonują badań USG, ale myślę, że z czasem niektóre będą oferować także ten rodzaj diagnostyki. W obu ciążach, w których towarzyszyły mi położne wykonywałam badania USG u lekarzy. Tak więc zrezygnowałam z “podglądania maluszka” co wizytę na rzecz wyżej wspomnianych metod oceny przebiegu ciąży i bardzo dobrze się z tym czułam.
Ponieważ ciąża przebiegała fizjologicznie, nie potrzebowałam zwolnienia z pracy. Położna nie może takiego zwolnienia wystawić, ponieważ zgodnie z polskimi regulacjami, jeśli w ciąży pojawią się nieprawidłowości, które mogłyby wpływać na zdolność do pracy, pacjentka powinna być pod opieką lekarza. Wyżej wspomniałam, że położna może wystawić skierowanie na badania, więc jeśli ma kontrakt z NFZ to będzie mogła wystawić skierowanie na określone, podstawowe badania i te badania można wykonać również w ramach ubezpieczenia przez NFZ, ale tak samo jak w wypadku lekarza POZ, w wyznaczonym laboratorium. Jest to sytuacja analogiczna jak prowadzenie ciąży przez lekarza – jeśli prowadzimy ciążę w prywatnej placówce, płacimy za wszystkie badania dodatkowo, jeśli – u lekarza “na NFZ” otrzymujemy skierowanie na badania i są wtedy bezpłatne.
CIĄGŁA OPIEKA POŁOŻNEJ
Jeśli wybrana przez nas położna przyjmuje także porody domowe lub pracuje na bloku porodowym szpitala i można podpisać z nią umowę na indywidualną opiekę w czasie porodu, to mamy szansę skorzystać z opieki osoby, która nas zna i którą my znamy podczas tak ważnego wydarzenia, jakim jest poród. Co więcej położne przyjmujące porody domowe oraz położne Podstawowej Opieki Zdrowotnej realizują także wizyty patronażowe po porodzie. Większość kobiet w Polsce ma już swoją położną POZ, bo prawdopodobnie wybrały położną (i pielęgniarkę), zapisując się do lekarza POZ. Po porodzie kobieta wypełnia także deklarację w imieniu dziecka, jeśli zgłosi jako położną dziecka swoją położną POZ to ta sama osoba, z którą miała kontakt już w ciąży, podczas przedporodowych wizyt edukacyjnych lub spotkań w ramach prowadzenia ciąży, będzie osobą, która przyjdzie na patronaż w czasie połogu. Jest więc szansa na zapewnienie sobie ciągłej opieki położnej w całym okresie okołoporodowym, nawet w ramach polskiego, fragmentarycznego w swojej strukturze, systemu opieki.
Opieka położnej w czasie ciąży zapewne nie każdemu będzie odpowiadać, ale ma wiele zalet, które warto wziąć pod uwagę. Wybierając świadomie swoją położną, czy to do prowadzenia ciąży, na czas porodu czy w ramach edukacji przedporodowej i patronaży w czasie połogu nie tylko zapewniamy sobie opiekę, która podnosi bezpieczeństwo, ale także wspieramy położnictwo położnych i wspieramy konkretne położne. To ważny krok w kierunku poprawy systemu opieki w Polsce, jedna z moich osobistych motywacji.
Anna Kwiatek Kucharska
aktywistka porodowa, Strażniczka Fundacji Rodzić po Ludzku
Źródła:
- Ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej [Internet]. [cytowane 16 wrzesień 2020]. Dostępne na: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20111741039
- Baranowska B, Doroszewska A, Szynkiewicz P, redaktorzy. Naukowe podstawy standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Ekonomiczno-Humanistycznej; 2020.
- Renfrew MJ, McFadden A, Bastos MH, Campbell J, Channon AA, Cheung NF, i in. Midwifery and quality care: findings from a new evidence-informed framework for maternal and newborn care. The Lancet. 20 wrzesień 2014;384(9948):1129–45.