Każdego roku w Polsce na niespełna 400.000 urodzeń, dodatkowe 40.000 kobiet doznaje poronienia a kolejnych 1.700 rodzi martwe dzieci (według raportu NIK “Opieka nad pacjentkami w przypadkach poronień i martwych urodzeń” 2020). To ogromna liczba kobiet i całych rodzin objętych żałobą po zmarłym dziecku.
Opieka nad kobietami i rodzinami po stracie pozostawia wiele do życzenia. Wiemy to od lat, potwierdzają to wspomniany wyżej raport NIKu, ostatnia interwencja Fundacji Rodzić po Ludzku oraz raport przygotowany przez współpracującą z nami Olgę Vitoš, która jest doulą, aktywistką oraz Strażniczką Rodzić po Ludzku.
Na bazie raportu stworzyłyśmy rekomendacje, które w dniu 24 września 2021 r. wysłałyśmy do Ministerstwa Zdrowia. Zawarłyśmy w nich następujące postulaty:
- Obowiązkowe szkolenia dla personelu medycznego z obszaru komunikacji z pacjentką w trudnej sytuacji położniczej. Szkoleniami powinny być objęte osoby sprawujące opiekę nad kobietą po stracie, czyli położne, pielęgniarki, lekarze.
- Obowiązkowe szkolenia dla personelu medycznego dotyczące praw kobiet po poronieniu/urodzeniu martwego dziecka, obejmujące m.in. zagadnienia Karty Martwego Urodzenia oraz Karty Zgonu Dziecka, możliwych świadczeń, badań genetycznych itp.
- Wykonanie materiałów edukacyjnych dla kobiet dotyczących ich praw po stracie (urlop macierzyński, rejestracja dziecka, pogrzeb, badania genetyczne itd). Powinny być one dostępne w każdym szpitalu z oddziałem położniczym, zarówno dla pacjentek, jak i dla personelu medycznego.
- Poprawa dostępności psychologów dla kobiet w trudnej sytuacji położniczej poprzez zatrudnienie psychologa w każdym szpitalu z oddziałem położniczym na min. pół etatu. Możliwość skontaktowania się z psychologiem w trybie pilnym dla kobiet, które po stracie nie były hospitalizowane.
- Kobieta w ciężkiej sytuacji położniczej bezwzględnie nie może leżeć na sali z innymi kobietami w ciąży lub z noworodkami. Należy uwzględnić to w Standardzie Organizacyjnym Opieki Okołoporodowej. Rekomendujemy stworzenie procedur umożliwiających wypisanie kobiety po stracie ze szpitala jak najszybciej, zwłaszcza w przypadku braku pojedynczych sal. Wypis powinien być każdorazowo poprzedzony oceną ryzyka.
- Konieczność przeprowadzania ewaluacji przez placówki wśród pacjentek. Ewaluacja powinna być anonimowa, zawierać pytania także o stopień przestrzegania praw pacjenta przez szpital.
W dniu 11 października 2021 r. otrzymałyśmy odpowiedź z Ministerstwa Zdrowia, w której zaznaczono, iż:
- Nasz raport i rekomendacje są cennym wsparciem działań podejmowanych przez Ministerstwo.
- W dniu 17 września 2021 r. Minister Zdrowia skierował pismo do Wojewodów, przypominając, że opieka nad kobietami w sytuacjach szczególnych jest ważną częścią obowiązującego od kilku lat standardu opieki okołoporodowej. Zostali oni także poproszeni o przekazanie informacji dotyczącej tej opieki.
- Został przygotowany projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia, zgodnie z którym w szpitalach z oddziałami ginekologiczno-położniczymi pierwszego i drugiego poziomu referencyjności powinien być zatrudniony psycholog na minimum 0,5 etatu.
- W związku z wynikami kontroli NIK został opracowany komunikat, którego celem było zwrócenie szczególnej uwagi oraz wzmożenie nadzoru w zakresie poszanowania praw pacjentek w sytuacjach szczególnych. Komunikat ten 18 marca 2021 r. został przekazany odpowiednim konsultantom krajowym.
- Nasz postulat wprowadzenia ewaluacji jakości opieki w placówkach (możliwość anonimowego wypełniania przez pacjentki) został skomentowany przypomnieniem, że taki obowiązek już spoczywa na placówkach – odpowiednie zapisy znajdują się w Standardzie organizacyjnym opieki okołoporodowej.
- W ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025 planowane jest opracowanie i upowszechnianie informatora na temat opieki okołoporodowej dedykowanego pacjentom.
Cieszymy się z szybkiej odpowiedzi oraz z dostrzeżenia problemu także przez Ministerstwo Zdrowia.
Mamy pewne obawy związane z brakiem systemu przestrzegania Standardu opieki okołoporodowej w placówkach. Stwierdzenie, że obowiązek przeprowadzania ewaluacji spoczywa na placówkach, jest dla nas niewystarczające. Gdyby wszystkie zapisy Standardu były przestrzegane, nasze interwencje, rekomendacje i wnioski nie byłyby konieczne.
W dniu 22 października 2021 r. poprosiłyśmy o bardziej szczegółowe informacje w trybie dostępu do informacji publicznej.
W dniu 4 listopada 2021 r. otrzymałyśmy odpowiedź oraz następujące dokumenty:
- pismo do konsultantów krajowych z 13 marca 2021 r. z prośbą o upowszechnianiu komunikatu do dyrekcji szpitali
- komunikat kierowany do szpitali, który przytaczał fragmenty kontroli NIK z 2020 r. z prośbą o baczne przyglądanie się sytuacji kobiet po stratach w placówkach, przestrzeganie praw pacjenta, a w razie konieczności wzmożenie nadzoru w tym zakresie
- pismo do wojewodów z 17 września 2021 r. z przedstawieniem wyników kontroli NIK i prośbą o przekazanie informacji dotyczących opieki nad kobietą po stracie do placówek znajdujących się na terenie danego województwa
Będziemy się przyglądać sytuacji w przyszłości.
